Πολλές φορές οι άγραφοι νόμοι και τα πιστεύω της κοινωνίας είναι τόσο δυνατά και ακλόνητα που τελικά είναι εκείνα που καθορίζουν τις ζωές των ανθρώπων. Και γίνονται ακόμα πιο ισχυρά όταν μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά και έτσι κάτι που ξεκινάει σαν μια άποψη γίνεται κανόνας και ακολουθείται με μεγάλη ευλάβεια.
Κι όμως δεν υπάρχει μεγαλύτερη παγίδα και δυστυχία από αυτή τη λάθος αντίληψη. Γιατί δεν είναι όλοι οι άνθρωποι προϊόντα ενός εργοστασίου που ξεπετάγονται από μια μηχανή και πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Κάθε άνθρωπος φέρει το δικό του μοναδικό αποτύπωμα και πρέπει να είναι ελεύθερος να επιλέγει ο ίδιος τον τρόπο ζωής του. Και ήρθε η στιγμή να αναφέρω δυο τρία παραδείγματα για να ξετυλίξω καλύτερα τις σκέψεις μου.
Το πιο κλασικό φυσικά μέχρι σήμερα είναι η… αποστολή μιας γυναίκας. Να κάνει οικογένεια φυσικά, τι άλλο; Αυτό που πρέπει να καταφέρει να γίνει σύζυγος και μητέρα και μάλιστα να κριθεί για το ρόλο της πρώτα από όλα από το στενό της οικογενειακό περιβάλλον και μετά από τον κοινωνικό περίγυρο. Πολύ λίγες ακόμα και σήμερα είναι οι γυναίκες που επιλέγουν συνειδητά τι ρόλο θέλουν οι ίδιες να έχουν στη ζωή τους. Και αυτές δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές. Κάποιο κουσούρι πρέπει να έχουν. Κάτι δεν πάει καλά. Μα είναι δυνατόν να μην μπορούν να κάνουν ότι έκαναν όλες οι υπόλοιπες; Χαρακτηρίζονται δε, με άνεση γεροντοκόρες! Ή αυτές που μένουν στο ράφι! Ποιο ράφι αλήθεια; Γιατί εγώ ψάχνω ακόμα να τις βρω στολισμένες σε κάποια βιτρίνα για κοινή θέα. Αυτές οι μικροαστικές αντιλήψεις δυστυχώς στοιχειώνουν πολλές γυναίκες και δεν τις αφήνουν να επιλέξουν τελικά τι εκείνες επιθυμούν πραγματικά. Και έτσι με δυο λόγια καταλήγουν να ζουν συμβατικά.
Ας ξεφύγω όμως από τις γυναίκες και ας ασχοληθώ και λίγο με τους άντρες. Άλλο ένα κλασικό παράδειγμα είναι το εργασιακό κομμάτι. Και αυτό βέβαια έχει να κάνει σε άμεση συνάρτηση με την κατάληξη και του άντρα. Γιατί για να κάνουν οικογένεια οι γυναίκες πρέπει να έχουν βρει και τον κατάλληλο άντρα. Σας έμπλεξα λίγο; Θα το ξεμπλέξω αμέσως. Λοιπόν έχουμε και λέμε: έχουμε έναν άντρα που αυτό που καλείται να κάνει είναι να βρει μια καλή δουλειά που θα τον κάνει να ζει αυτόνομος. Ωραία ως εδώ; Μάλιστα. Αφού λοιπόν θα ζει αυτόνομος δεν θα πρέπει κάποια στιγμή να αποκατασταθεί και αυτός; Άρα η κατάληξη είναι κοινή. Θα πρέπει να βρει μια γυναίκα για να κάνουν οικογένεια. Γι’ αυτό επιβάλλεται να έχει μια δουλειά που θα του αποφέρει μια κοινωνική αναγνώριση αλλά κυρίως οικονομική ευμάρεια, προκειμένου να μπορεί να φροντίζει για την οικογένεια. Ασχέτως του γεγονότος πως εδώ και πολλά χρόνια και οι γυναίκες δουλεύουν και συνεισφέρουν με το παραπάνω, καλύπτοντας επαρκώς το κομμάτι του βιοπορισμού. Το αποτέλεσμα είναι πολλές φορές οι άντρες να κάνουν δουλειές που δεν τους προσφέρουν καμία ικανοποίηση ή τους τρώνε πολύ χρόνο από την προσωπική τους ζωή με αποτέλεσμα να τους κάνουν δυστυχισμένους και καταπιεσμένους.
Και ερωτώ με μια μικρή αφέλεια: γιατί τελικά πρέπει να διαιωνίζονται αυτά τα στερεότυπα; Θα μου πείτε έτσι όπως είμαστε πλέον λόγω της κρίσης στη χώρα τα τελευταία χρόνια, αναγκαστικά οδηγούμαστε σε άλλα μοντέλα κοινωνίας. Οι νέοι πλέον δεν έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν το πώς θα ζήσουν, αλλά καλούνται να επιβιώσουν με τα απολύτως απαραίτητα. Ας βγάλουμε όμως από τη μέση την τωρινή κατάσταση. Σε μια χώρα με υγιείς δείκτες οικονομίας, γιατί αυτά που ορίζει η κοινωνία να είναι τα καλά και όχι αυτά που θέλει ο καθένας μας;
Τελικά είμαστε ελεύθεροι να ζούμε όπως θέλουμε; Επιλέγουμε πραγματικά αυτά που μας αντιπροσωπεύουν γιατί εμείς τα πιστεύουμε; Η απάντησή μου είναι όχι. Ακόμα και σήμερα η κοινωνία δεν αποδέχεται την «αποτυχία» μιας γυναίκας να μείνει μόνη. Κάτι τέτοιο παραμένει «προβληματικό» και είναι… λυπηρό! Δεν γίνεται επίσης ένας άντρας να κάνει μια δουλειά που δεν θα του αποφέρει τόσα όσα χρειάζεται για να μπορεί να ζήσει ο ίδιος και η οικογένεια που αργά ή γρήγορα θα πρέπει να δημιουργήσει. Και κάπου εδώ θα πρέπει να πω πως τα παραπάνω αποτελούν μόνο ένα μικρό δείγμα παραδειγμάτων του πόσο μπορούν κάποιες αντιλήψεις να επηρεάσουν τη ζωή κάποιου.
Όλα αυτά είναι τόσο άδικα. Γιατί να πρέπει όλοι να μπορούν και το κυριότερο να θέλουν να ακολουθούν μια συγκεκριμένη πορεία και αποστολή; Το ξαναλέω λοιπόν. Δεν γεννιόμαστε με προδιαγραφές. Δεν είναι όλες οι γυναίκες φτιαγμένες για να γίνουν σύζυγοι και μητέρες. Δεν είναι όλοι οι άντρες φτιαγμένοι για να ακολουθούν επαγγέλματα με κοινωνική καταξίωση και οικονομική επάρκεια και ακόμα περισσότερο δεν είναι φτιαγμένοι για να γίνουν πρότυπο οικογενειάρχη.
Δυστυχισμένος δεν είναι αυτός τελικά που «μένει» εκτός ενός συστήματος, αλλά αυτός που ζει σε ένα απαρχαιωμένο πρότυπο και δεν μπορεί να ξεφύγει. Ας μην συνεχίζουμε λοιπόν εμείς οι νεότεροι αυτή τη λάθος αντίληψη. Ας μην κατακρίνουμε όσους επιλέγουν συνειδητά να μην ακολουθούν αυτό που κάνουν οι πολλοί. Καθένας έχει δικαίωμα να ζει με τον τρόπο που θα τον κάνει πλήρη και ευτυχισμένο και όχι δυστυχή και μόνιμα καταπιεσμένο. Αυτή είναι πραγματική ελευθερία και αυτήν πρέπει όλοι να υπερασπιζόμαστε.